سیاست در اسلام لیبرالی (بررسی و نقد اندیشه‌های سیاسی در گفتمان اسلام میانه‌رو ترکی)

ظهور اندیشة اسلام میانه‌رو در ترکیه و حاکمیت یافتن آن در عرصة اجتماعی و سیاسی این کشور از جمله رویدادهای جهان اسلام است که توجهی جدی را می‌طلبد؛ پس از نهضت بیداری اسلامی، تلاش می‌شود این گفتمان ـ که، با اتکا بر برداشتی کثرت‌گرایانه از اسلام، توانسته‌است در عرصة داخلی از سد لائیسیتة متصلب آتاتورکی عبور کند و نیز اسلام‌گرایان سیاسی (اربکانی) را به حاشیه براند ـ الگویی برای حکومت‎داری مطلوب اسلامی در نظام‎های جدید سیاسی و بدیلی برای جریان انقلاب اسلامی ایران در کشورهای عربی معرفی شود. پرسشی که موجب شده‌است نگارندگان این مقاله به بررسی رویکردهای سیاسی اسلام میانه‌رو همت گمارند این است که اساساً ویژگی‌های این گفتمان چیست که کشورهای غربی درصددند آن را الگویی برای کشورهای اسلامی قرار دهند (سؤال). در پاسخ به این پرسش، نویسندگان بر این باورند که وجود نوعی گرایش صوفیانه در اسلام میانه‌روِ ترکی و تلفیق آن با اندیشه‎های غربی سبب شده‌است این قرائت از اسلام، در این کشور، قابلیت اجرایی بیشتری بیابد و همین مسئله در رویکردهای سیاسی این گفتمان نیز متبلور شود (فرضیه)؛ ازاین‌رو، برای اثبات این مدعا، در این نوشتار، ضمن بیان گزارشی اجمالی از فرایند ظهور این گفتمان در ترکیه و معرفی مؤسسان و رهبران آن، رویکرد این گفتمان به جایگاه سیاست در اسلام و موضوعات مرتبط با آن ـ همچون نقش دولت در جامعة اسلامی، اسلام و لیبرالیسم غربی، اسلام و انقلاب و نیز تمدن اسلامی ـ بررسی شده‌است (روش). نویسندگان این مقاله، که در پی نشان دادن چالش‌های اسلام لیبرالی ترکی در مصاف با اسلام سیاسی بوده‌اند (هدف)، به نتایجی دست یافته‌اند که از آن جمله عملیاتی شدن تفکر نوعثمانی در اسلام میانه‌روِ ترکی و نیز اقدام دولت اردوغان در ترویج نوع جدیدی از سکولاریسم دینی است (یافته‌ها).